Η εξαίρεση δικαστή στην Ποινική Δίκη ένας θεσμός που υπηρετεί την προστασία του δικαστικού λειτουργού και της αμεροληψίας της ποινικής διαδικασίας

Στον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας (άρθρο 14) αναφέρονται οι λόγοι αποκλεισμού (εξαίρεσης) δικαστή και στο ακροατήριο. Ως λόγοι αποκλεισμού αναφέρονται η συγγένεια εξ αίματος και εξ αγχιστείας έως και τρίτου βαθμού, όποιος έχει υπάρξει επίτροπος, κηδεμόνας, θετός γονέας του κατηγορούμενου, θύμα του φερόμενου εγκλήματος ή συγγενής θύματος, όποιος εξετάστηκε ως μάρτυρας ή γνωμοδότησε ως πραγματογνώμονας ή τεχνικός σύμβουλος στην ίδια υπόθεση ή δικαστής που δίκασε σε προηγούμενο βαθμό δωσιδικίας. Αλλά και ο ίδιος ο δικαστής στο πρόσωπο του οποίου συρρέουν μία η περισσότερες από τις παραπάνω περιπτώσεις υποχρεούται ο ίδιος οφείλει να δηλώσει αμέσως στον πρόεδρο του δικαστηρίου όπου υπηρετεί το γνωστό σ` αυτόν λόγο για τον οποίο αποκλείεται ή εξαιρείται από τα καθήκοντά του σε ορισμένη υπόθεση. Όμως, πέραν των ανωτέρω ρητά αναφερόμενων περιπτώσεων, δικαστές που δικάζουν σε οποιοδήποτε βαθμό ποινική υπόθεση οφείλουν να δηλώσουν ομοίως τυχόν σοβαρούς λόγους δικαστικής ευπρέπειας και συνείδησης που επιβάλλουν την εξαίρεση τους από την άσκηση των καθηκόντων τους, ακόμη και αν δεν υπάρχουν οι ανωτέρω περιοριστικά αναφερόμενοι λόγοι. Γίνεται σαφές ότι εδώ υπεισέρχεται το υποκειμενικό στοιχείο της δικαστικής συνείδησης του συγκεκριμένου δικαστικού λειτουργού, η οποία προβλέπεται να προστατευτεί και δια αυτής και ο ίδιος ο δικαστικός λειτουργός αλλά και η εν γένει αξιοπιστία της ποινικής δίκης, σε όσες περιπτώσεις, κατά την κρίση του δικαστή που δικάζει, μπορεί να εμφιλοχωρήσει οποιαδήποτε υπόνοια μεροληπτικής κρίσης, υπέρ ή και κατά του κατηγορουμένου εξ όσων περιστάσεων γνωρίζει. Είναι αυτονόητο ότι το παραπάνω, εκτός των περιοριστικά αναφερόμενων στο νόμο υποχρεωτικών περιπτώσεων εξαίρεσης (αποκλεισμού) που αναφέρονται στην προστασία της δικαστικής συνείδησης, αλλά και της προστασίας της αξιοπιστίας της δικαιοσύνης και της ποινικής διαδικασίας, έχει ιδιαίτερη εφαρμογή σε δίκες με πολιτικό ή ευρύτερο κοινωνικό ενδιαφέρον, όπου εμπλέκονται υπό οποιαδήποτε ιδιότητα (υποστήριξης κατηγορίας ή κατηγορούμενου ή αστικά υπεύθυνου) πολιτικά πρόσωπα. Και αυτό αποκτά μεγαλύτερη ένταση όσο μεγαλύτερη είναι η εξουσία που το συγκεκριμένο πρόσωπο είναι φορέας του ή εκπροσωπεί ή με την οποία συνδέεται όπως πχ όταν είναι κυβερνητικό στέλεχος, στέλεχος κυβερνητικού ή εν δυνάμει κυβερνητικού κόμματος ή φίλος ισχυρής πολιτικά ομάδας ή οικογένειας κλπ. Διονύσης Παντής Δικηγόρος στον Άρειο Πάγο