Είναι η Ευρώπη το «θύμα» της πολιτικής των ΗΠΑ στην Ουκρανία;

Είναι η Ευρώπη το «θύμα» της πολιτικής των ΗΠΑ στην Ουκρανία;

Το άρθρο αυτό δημοσιεύτηκε στο Independent Balkan News Agency (IBNA) το ανεξάρτητο πρακτορείο ειδήσεων που επικεντρώνεται στην ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και της Ανατολικής Μεσογείου στον παρακάτω σύνδεσμο link: https://www.ibnaeu.com/2024/06/13/einai-i-evropi-to-thyma-tis-politikis-ton-ipa-stin-oukrania/ Κυρίαρχη στην πολιτική συζήτηση παρουσιάζεται η άποψη ότι οι Ευρωπαϊκές χώρες σύρονται και φέρονται από τις ΗΠΑ και ότι αυτό είναι αποτέλεσμα της ασύμμετρης μεταξύ τους διάχυσης της ισχύος (με την ΗΠΑ να είναι ο ισχυρός πόλος στις διμερείς σχέσεις που επιβάλει εξαναγκασμένη συμμόρφωση στην αδύναμη Ευρώπη). Επίσης υποστηρίζεται ευρέως ότι, στην Αμερικανική στρατηγική έναντι της Ευρώπης οφείλεται η έλλειψη συνεκτικής Ευρωπαϊκής Εξωτερικής Πολιτικής και η έλλειψη αμυντικού βραχίονα της ΕΕ και όχι στους ινδοευρωπαϊκούς εθνικούς/εθνικιστικούς ανταγωνισμούς. Περαιτέρω ότι εν τέλει, η Ευρώπη και τα Ευρωπαϊκά κράτη υφίστανται παθητικά τον αναγκαστικό συγχρονισμό της εξωτερικής πολιτικής τους στις επιλογές των ΗΠΑ. Στην περίπτωση του Ουκρανικού ζητήματος, φυσική συνέπεια της παραπάνω θεωρίας, είναι ότι η Ευρώπη και οι Ευρωπαϊκές χώρες ακολούθησαν την πολιτική των ΗΠΑ, από αρχής της «πορτοκαλή επανάστασης», της «υπονόμευσης» των συμφωνιών του Μίνσκ με τον αθρόο εξοπλισμό της Ουκρανίας και στρατιωτικής βοήθειας και εκπαίδευσης, με αποτέλεσμα να εγκλωβιστούν στην παρούσα σύρραξη και να υποστούν αυτές μόνες, τις σημαντικότερες δυσμενείς συνέπειες, ιδίως με την αποκοπή τους από την άμεση τροφοδότηση τους από την Ρωσία με φτηνή ενέργεια. Γεγονός που επιβραδύνει τις οικονομίες τους και μειώνει την ανταγωνιστικότητα των βιομηχανιών τους, ενώ οι ΗΠΑ κερδίζουν πουλώντας τους ακριβό σχιστολιθικό αέριο. Είναι όμως έτσι; Η κλιμάκωση στην Ουκρανία, μέσα στην Ευρώπη, ήταν σίγουρα μία ιδιαίτερα σημαντική, για την ευρωπαϊκή ασφάλεια, πρόκληση. Σίγουρα μεγαλύτερη από την αμερικανική επίθεση και εισβολή στο Ιράκ, για ιδιαιτέρως προφανείς λόγους. Στην περίπτωση του ΙΡΑΚ όμως, η Ευρώπη και οι περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες (ιδίως Γαλλία – Γερμανία) αμφισβήτησαν και δεν συντάχθηκαν με την αμερικανική στρατηγική, δεν έγιναν μέλη της συμμαχίας των προθύμων εκτός της πάντα πρόθυμης Μεγάλης Βρετανίας και της Ολανδίας. Χαρακτηριστική η περίπτωση της Γαλλίας και του Πρωθυπουργού της Ζακ Σιράκ που αρνήθηκε την ευρωπαϊκή και Γαλλική στήριξη. Αλλά και η ευρωπαϊκή στάση έναντι του Ιράν έχει έντονα σημεία διαφοροποίησης ιδίως μετά την απόσυρση (με απόφαση του Προέδρου Τραμπ) από την συμφωνία για τα πυρηνικά του Ιράν. Οι ΗΠΑ με τις αποτυχίες τους στο Αφγανιστάν, όπου αποχώρησαν αφήνοντας πολλούς από τους συνεργάτες τους στο έλεος των Ταλιμπάν και σχεδόν το σύνολο του εξοπλισμού τους εκεί «δώρο» στους ακραίους ισλαμιστές, στην Συρία, όπου οι πλέον πιστοί τους σύμμαχοι αφέθηκαν εκτεθειμένοι τόσο στην Συρία σε τρεις τουρκικές επιχειρήσεις-εισβολές, όσο και στο εσωτερικό της Τουρκίας το φιλοαμερικανικό Δημοκρατικό Κόμμα, με τον ηγέτη του ακόμη στην φυλακή, αλλά και αλλού , είναι πλέον ξεκάθαρο ότι δεν μπορούν να θεωρηθούν ο μακροχρόνιος σύμμαχος που εξασφαλίζει την ευρωπαϊκή ασφάλεια χωρίς να χρειάζεται ευρωπαϊκή αμυντική δυνατότητα . Η προεδρική θητεία Τραμπ έθεσε, με τον πλέον ωμό τρόπο, τα όρια της παγιωμένης αντίληψης ότι οι ΗΠΑ θα εγγυώνται εις το διηνεκές την ευρωπαϊκή ασφάλεια. Πάρα πολύ δηλωτικά τότε και ορισμένα, οι ευρωπαϊκές χώρες και ιδίως η Γερμανία, αρνήθηκαν expressis verbis τις αξιώσεις Τραμπ και συγκεκριμένα, την αύξηση των στρατιωτικών τους δαπανών σε ποσοστό άνω του 2% του ΑΕΠ τους, απεξάρτηση τους από το ρωσικό αέριο και αντικατάσταση του από το ακριβότερο Αμερικανικό σχιστολιθικό: στην βάση της «ενεργειακής ασφάλειας» της Ευρώπης και … ορισμένα, καθώς η προστασία πλέον στην νέα «επιχειρηματική» θεώρηση δεν είναι «δωρεάν». Ο πρόεδρος Τραμπ αναρωτιόνταν … φωνακτά γιατί να πληρώνει και ενδιαφέρονται οι ΗΠΑ για προβλήματα στη Συρία ή βόρεια Αφρική ή Μέση Ανατολή περιοχές τόσο μακριά από τις απομονωμένες και απομακρυσμένες ακτές των ΗΠΑ και τόσο κοντά στην Γηραιά αλλά πλούσια Ευρώπη; Τότε η Ευρώπη εναντιώθηκε στις ΗΠΑ του Τραμπ (ιδίως η Γερμανία) στις απαιτήσεις αυτές που σήμερα, μεσούσης της Ουκρανικής περιπέτειας, έχουν όλες, de facto και απόλυτα, ικανοποιηθεί. Είναι λοιπόν ξεκάθαρο ότι η Ευρώπη και οι Ευρωπαϊκές χώρες: α) είχαν όλα τα … αποδεικτικά στοιχεία που χρειάζονταν (και την … αναλυτική δυνατότητα) ότι καλό θα ήταν να στηριχτούν σε ίδιες δυνάμεις μάλλον παρά αποκλειστικά στις ΗΠΑ, β) όπου επέλεγαν πολιτικά πολύ καλά (και απόλυτα και σκληρά) αντιπαρατάσσονταν στις ΗΠΑ, σε θέματα που αφορούσαν πολύ επουσιωδέστερα για τις ίδιες, ζητήματα. Γιατί λοιπόν, εάν το ήθελαν πολιτικά, δεν αντιτάχθηκαν σθεναρά στην πολιτική των ΗΠΑ και στην Ουκρανία; Και μάλιστα μετά το Brexit, όπου το Ηνωμένο Βασίλειο είχε κάθε λόγο στην στρατηγική του να αποδυναμώσει την Ευρώπη, να εφαρμόσει την πολιτική του αποσύνδεσης της από την Ρωσία, δημιουργώντας έναν απροσπέλαστο μεσαίο ευρωπαϊκό τείχος, που να περιλαμβάνει την Πολωνία στο Βορρά, να περνά από Ουκρανία στο μέσο και να συνεχίζει προς Ρουμανία, Βουλγαρία.

Πολύ πριν ανέλθουν στο διεθνές στερέωμα ως Παγκόσμια Δύναμη, οι νεαρές τότε ΗΠΑ, οι Ευρωπαϊκές δυνάμεις Αγγλία, Γαλλία, Αυστροουγγαρία, συμφωνούσαν όλες ότι βασική τους στρατηγική αποτελεί η απομόνωση της Ρωσίας γιαυτό και πεισματικά της αρνούνταν τον Έλεγχο των Στενών της Κωνσταντινούπολης (Δαρδανέλια), αλλά και, ει δυνατόν, τον έλεγχο της Μαύρης Θάλασσας. Και αυτά πριν αποκαλυφθούν οι τεράστιοι πλουτοπαραγωγικοί πόροι (εκτός των σιτηρών) της Ρωσίας. Ο δε Ναπολέων, όπως εκμυστηρεύτηκε στην ηρεμία και … απομόνωση της Αγίας Ελένης (μετά το διάσημο Βατερλώ, την σύλληψη και εξορία του to 1816) στον ακόλουθο του κόμη Las Cases, μεγαλύτερος αντίπαλος της Γαλλίας και από αυτή την ναυτική Αγγλία (που μπορούσε ανά πάσα στιγμή να της επιτεθεί), είναι η Ρωσία, η οποία, κατά τον μέγα πολιτικό και στρατηλάτη, αποτελούσε τον μεγαλύτερο κίνδυνο για τη Δύση. Η Ρωσία, με τις αχανείς εκτάσεις (στις οποίες όταν κινδύνευε μπορούσε να αποτραβηχτεί και όποτε ετοιμαστεί να … επανέλθει) και τις ευρωασιατικές τεράστιες ανθρώπινες εφεδρείες, ήταν το μεγαλύτερο πρόβλημα της Ευρώπης (εξού και η σημασία της ενδιάμεσης Πολωνίας). Αλλά και μετά, όταν είχε γίνει γνωστός ο ενεργειακός πλούτος της Ρωσίας, τον οποίο βέβαια, μαζί με τις αχανείς αγροτικές «ειδυλλιακές» για τους κυρίαρχους «Αρίους» (sic και sick), εποφθαλμιούσαν ο Χίτλερ και η ναζιστική Γερμανία, ο Χίτλερ επέλεξε τον δύσκολο δρόμο προς την «υποδεέστερη» σλαβική Ρωσίας (για την εξασφάλιση της ενέργειας και του ζωτικού χώρου κυριαρχίας των Αρίων) και όχι την συνέχιση, μετά την Ρουμανία προς τα πετρέλαια της, υπό έλεγχο της αδελφής φυλετικά Αγγλίας, Μοσούλης (δια μέσω της φιλικής Τουρκίας), όπως γερμανοί στρατηγιστές είχαν προτείνει. Κατά συνέπεια, ήταν αυτοτελώς θελκτική η προοπτική της κατατριβής της Ρωσίας, μέσω και της Ουκρανίας, αλλά και της Βαλτικής και νοτίως της Γεωργίας και η συνακόλουθη πιθανή αλλαγή καθεστώτος, με την ανάδειξη σε μία αδύναμη Ρωσία μίας φιλοδυτικής (και φιλοευρωπαϊκής) κυβέρνησης, η οποία βέβαια (λόγω μεγέθους ίσως και άλλων «παραγόντων») δεν θα ελάμβανε ισότιμο στάτους στο ευρωπαϊκό ή ευρωατλαντικό οικοδόμημα. Αυτός λοιπόν μάλλον ο λόγος της Ευρωπαϊκής προθυμίας και όχι η αυτόματη στοίχιση με τις νεαρές ΗΠΑ, που όπως είπαμε, συμβαίνει (αν και όταν συμβαίνει) … επιλεκτικά. Γιατί λοιπόν οι Ευρωπαϊκές χώρες να μην έλυναν το αμυντικό τους πρόβλημα (Ρωσία), γεγονός που θα τις αποδέσμευε και από την ανάγκη της αμυντικής ομπρέλας των ΗΠΑ και ταυτόχρονα, να ελάμβαναν, ως γειτνιάζουσες οικονομικά ισχυρές χώρες και μία λεόντεια μερίδα από την αδύναμη, σε τροχιά παρακμής και αποσύνθεσης, Ρωσία; Σε αυτή την στρατηγική οι ΗΠΑ ήταν ο αναγκαίος ευρωπαϊκός σύμμαχος, λόγω της στρατιωτικής/τεχνολογικής ισχύος της. Όχι ο δυνατός στον οποίο δεν μπορούν να αρνηθούν.

Αλλά και γενικότερα, η επιτυχημένη κατατριβή της Ρωσίας και ένταξη της στο γεωοικονομικό γεωπολιτικό δυτικό άρμα, γενικότερα για τη Δύση, μαζί με τον έλεγχο των ΗΠΑ του Ειρηνικού Ωκεανού φαίνεται ότι εξασφαλίζει την παγκόσμια κυριαρχία της για απροσδιόριστο χρονικό πλαίσιο αφού οριοθετεί εξαναγκαστικά και αναπόδραστα την ανερχόμενη Κίνα. Το γεγονός ότι δεν υπολογίσθηκε η περίπτωση να μην πάνε καλά τα πράγματα δεν είναι μοναδική περίπτωση, έχει συμβεί και στο παρελθόν δεν αναιρεί την αυτόνομη Ευρωπαϊκή και όχι εξαρτημένη, αξιολόγηση της ουκρανικής στήριξης. Σε κάθε περίπτωση τώρα, η στήριξη στην Ουκρανία είναι μεγαλύτερη αναγκαιότητα, αφού η κατάρρευση των κρατικών δομών στην Ουκρανία, μετά 28 μήνες πολέμου, θα ήταν μεγάλο πλήγμα για την Ευρώπη καθώς θα αύξανε τις ροές προσφύγων αλλά και ανάγκες οικονομικής – ανθρωπιστικής στήριξης. Όπως και περισσότερο απευκταία η τυχούσα απομάκρυνση των ΗΠΑ από την Ουκρανία, αλλά και γενικότερα την Ευρώπη. Αθήνα, 12.6.2024 Διονύσης Παντής, Δικηγόρος Αθηνών, γεωπολιτικός αναλυτής.