Iσλαμιστές vs κεμαλιστές, Γεωπολιτικές προεκτάσεις...

Συζήτηση στο ΝΕΤ24 με τους Βασίλη Ταλαμάγκα και Μάνο Οικονομίδη για Τουρκία, τουρκικό ισλαμισμό, Τουρκικές Εκλογές και γεωπολιτική αξία και προσανατολισμό της Τουρκίας Η Τουρκία λίγες ημέρες πριν τις εκλογές Κύρια μέρη συνέντευξης στους Βασίλη Ταλαμάγκα και Μάνο Οικονομίδη (27 Απριλίου 2023) Πως διαμορφώνεται η κατάσταση στις τουρκικές εκλογές της 14ης Μαίου 2023: Βασικοί διεκδικητές είναι οι Ερντογάν και ο Κιλιτζάρογλου. Οι άλλοι δύο υποψηφιότητες παίζουν (και έχουν τοποθετηθεί να παίξουν) τον ενδιάμεσο ρόλο της «ρύθμισης» του κυρίως εκλογικού αγώνα. Μέχρι στιγμής φαίνεται ότι δεν έχει ξεκαθαρίσει το τοπίο όσον αφορά τα ποσοστά. Είναι ανοικτή η μάχη και γι αυτό οποιοδήποτε απρόοπτο γεγονός μπορεί να έχει καθοριστική σημασία σε μια τέτοια ρευστή προεκλογική διαδικασία. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι πέραν από το «βαθύ κράτος» το ΑΚΠ [Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης] και ο Ερντογάν έχουν βαθιές κοινωνικές ρίζες στην Τουρκία. Εκπροσωπούν τα πρώην μη προνομιούχα στρώματα της Ανατολίας, αυτά που από το 2002 και μετά μπόρεσαν και ανέπτυξαν την μεγάλη βιομηχανική βάση στην Τουρκία, οι «ισλαμιστές επιχειρηματίες» όπως έχουμε αναφερθεί πολλές φορές. Κατάφεραν και άντλησαν κεφάλαια από την Δύση. Το άνοιγμα αυτό ξεκίνησε από τον Οζάλ το 1987. Αλλά άντλησαν και αντλούν κεφάλαια και από τα Βασίλεια του Κόλπου που τροφοδοτούν την οικονομία και τις ανάγκες της ισλαμικής ανάπτυξης στην Τουρκία. Ο Ερντογάν παρουσιάζει την εξής ιδιαιτερότητα: όταν είσαι αδύναμος και θες να νικήσεις και επικρατήσεις έναντι του προηγούμενου κυρίαρχου είχε παρουσιαστεί με δύο βασικά συνθήματα: το ένα της δημοκρατίας και το άλλο της θρησκευτικής ελευθερίας. Τώρα έχει δημιουργήσει το βαθύ ισλαμικό κράτος μετά από 21 χρόνια και την οικονομική βάση που προαναφέραμε δηλαδή την οικονομική – βιομηχανική ανάπτυξη της Τουρκίας και έχει δημιουργήσει φιλοδοξίες σε ένα μεγάλο τμήμα της Τουρκίας που πριν την έλευση στην εξουσία του ΑΚΠ ήταν εκτός συστήματος και προνομίων. Δικαιοσύνη και Ανάπτυξη είναι οι δύο στόχοι προκλήσεις που το έφεραν στην εξουσία και είναι αυτοί που τον συντηρούν μέχρι σήμερα. Η Τουρκία είναι μία διχασμένη κοινωνία. Μία διχασμένη κοινωνία όμως που σέβεται εξαιρετικά την κρατική υπόσταση. Για παράδειγμα οι ισλαμιστές πριν την επικράτηση τους είχαν πολύ μεγάλη κόντρα με τους κεμαλιστές και με το κεμαλικό κράτος. Αλλά ουδέποτε αμφισβήτησαν την κρατική εξουσία. Ουδέποτε στράφηκαν εναντίον του κρατικού μορφώματος. Είναι συντηρητικοί και οι μεν και οι δε και σέβονται πολύ την κρατική υπόσταση και εξουσία γιατί ξέρουν ότι μόνο μέσα από την (τουρκική) κρατική υπόσταση μπορούν να υπάρξουν. Οι ισλαμιστές έχουν υποστεί τις διώξεις κατά το παρελθόν, τις ακυρώσεις και θέσεις εκτός νόμου ισλαμικών κομμάτων, ο ίδιος ο Πρόεδρος Ερντογάν είχε βρεθεί στην φυλακή ως δήμαρχος Κωνσταντινουπόλεως. Το ίδιο συμβαίνει τα τελευταία 21 χρόνια με του κεμαλικούς και τις εναντίον τους διώξεις. Δηλαδή ενώ έχουν να χάσουν πολλά και οι δύο αφού εάν η εκλογική αναμέτρηση αυτή κερδηθεί από τους ισλαμιστές ο κεμαλισμός πλέον τίθεται στο περιθώριο. Οι ισλαμιστές από την άλλη δεν είναι πλέον οι εκτός συστήματος μη προνομιούχοι. Ταυτόχρονα αυτά τα επόμενα χρόνια σε ένα έντονα αναθεωρητικό γεωπολτικό περιβάλλον θα είναι κρίσιμα για τον προσανατολισμό της Τουρκία στον επόμενο παγκόσμιο σύστημα (μετά την «μονοπολική στιγμή» των ΗΠΑ). Αυτός είναι ο λόγος που η Δύση έχει ΠΟΛΥ ΠΟΛΥ ΠΟΛΥ μεγάλο ενδιαφέρον για τις εκλογές την Τουρκία. Εχουν συγκεκριμένη προτίμηση όσον αφορά τον νικητή των εκλογών για τους δικούς τους λόγους. Χρειάζονται την Τουρκία κυρίως στον χώρο της Κεντρικής Ασίας, αυτό που λέμε τον «τουρκογενή χώρο» στο πλαίσιο ανάσχεσης της ρωσικής επιρροής στην περιοχή αυτή και ενδεχομένως δευτερευόντως στην κινεζική επιρροή που μπορεί να εξαπλωθεί στην περιοχή. Θέλουν όμως μία πειθαρχημένη ΝΑΤΟΪΚΑ Τουρκία. Γιαυτό και έχουν μεγάλο ενδιαφέρον στις τουρκικές εκλογές γιατί θα έχει σημασία ποιο από τα δύο μπλοκ εξουσίας θα αναλάβει την ηγεσία της γειτονικής χώρας την 15η Μαΐου. Όλοι όμως (ανεξάρτητα δηλαδή προτιμήσεων) θα προσαρμοστούν δυσκολότερα ή ευκολότερα με τα αποτελέσματα των εκλογών. Αναλογίες της Δυτικής πολιτικής έναντι της Κίνας με την δυτική πολιτική έναντι της Τουρκίας: Υπάρχουν αναλογίες της αντιμετώπισης της Τουρκίας από την συλλογική Δύση με την αντιμετώπιση κατά τις προηγούμενες δεκαετίες της Κίνας (από την Δύση). Δηλαδή πριν να φτάσει η Κίνα στο σημείο να είναι η πρώτη οικονομική δύναμη στον κόσμο. Η Κίνα αντιμετωπίστηκε από την Δύση και ιδίως τις ΗΠΑ πολύ φοβικά και πολύ καθυστερημένα. Ο λόγος κατά την γνώμη μου είναι ότι στα πλαίσια του νεοφιλελευθερισμού και στην μεταφορά πολλών δυτικών βιομηχανιών των tangible goods στην Κίνα, τα loyalties που εισπράττονται, τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες (financial services), ασφαλιστικές εταιρίας, όλες αυτές οι δραστηριότητες αποφέρουν αμύθητα κέρδη στις δυτικές εταιρίες. Και αυτός ήταν ο σημαντικότερος λόγος που τα δυτικά κράτη άφησαν στην άκρη την ρεαλιστική θεωρία που απαιτούσε έγκαιρη (όσο ήταν ακόμη σχετικά αδύναμη) ανάσχεση της Κίνας. Η ρεαλιστική θεωρία δίδασκε ότι έπρεπε να υπάρξει αποτροπή της ενίσχυσης της Κίνας στο να υπάρξει περιφερειακή δύναμη ικανή να αμφισβητήσει την δυτική κυριαρχία. Τότε δηλαδή που ο εν δυνάμει ανταγωνιστής ήταν ποιο ευάλωτος δεν έλαβε χώρα μία ρεαλιστικού τύπου αποτροπή. Το ΙΔΙΟ ΑΚΡΙΒΩΣ ισχύει και για την πολιτική της Δύσης έναντι της Τουρκία. Και το ίδιο ισχύει και για εμάς την Ελλάδα έναντι της Τουρκίας. Και αυτό γιατί τα κράτη, τα σοβαρά κράτη, αυτά που κοιτούν και πορεύονται με βάση τα γεωπολιτικά τους συμφέροντα, αυτά τα γεωπολιτικά συμφέροντα δεν κρίνονται από τις καλές ή όχι σχέσεις, αλλά κρίνονται από μεγάλες τεκτονικές αλλαγές που γίνονται στο κόσμο και προσανατολισμούς που έχουν να κάνουν με τον πολιτισμό, την γεωγραφία, την ιστορία. Και η Τουρκία δεν είναι μία χώρα που ανήκει στη Δύση αλλά αντίθετα ανήκει στην Ανατολή. Αυτό θα το δούμε πολύ σύντομα είτε με ισλαμιστές είτε με κεμαλιστές. Τα ελληνικά συμφέροντα σε σχέση με τις τουρκικές εκλογές: Οσον αφορά τον Πρόεδρο Ερντογάν και τους ισλαμιστές τα πράγματα είναι ξεκάθερα: το έχουνε πει είναι η Γαλάζια Πατρίδα, όπου βρεθεί πετρέλαιο έχουν ανάγκες και θα πάνε να το «ρουφήξουνε». Είναι τόσο απλά τα πράγματα. Είναι ισλαμιστική η σκέψη, είναι ανατολίτικη η σκέψη. Οπου στην Ανατολική Μεσόγειο βρεθεί κοίτασμα το έχουμε ανάγκη εκεί θα βρεθούμε με τα πλοία μας το στρατό μας και όποιος θέλει να μην λάβει υπόψη την Τουρκία ας το δει στο πεδίο. Αυτή είναι η άποψη της ισλαμικής Τουρκίας. Ξεκάθαρα πράγματα. Δεν γίνεται τίποτε εδώ χωρίς την σύμφωνη γνώμη της Τουρκίας. Οσον αφορά τους κεμαλιστές υπάρχει ο εξής κίνδυνος: αναφέραμε ότι η Δύση τους έχει μία πολύ μεγάλη προτίμηση γιατί νομίζει ότι ο γεωπολιτικός προσανατολισμός της Τουρκίας θα είναι ποιο φιλοδυτικός. Εκεί λοιπόν θα υπάρξουν προσπάθειες από την Δύση να ενισχυθεί η νέα κυβέρνηση μέχρι να κυριαρχήσει έναντι των αντιπάλων του. Οπότε είναι πιθανόν να χρειαστούν δυτικά δωράκια, πεσκέσια. Τον Ερντογάν μέχρι στιγμής τον στηρίζουν ΚΑΤΑΡ, Αζερμπαϊτζάν Ρωσία, Κίνα και ποιο πρόσφατα Σαουδική Αραβία, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Ποιοι και πως θα στηρίξουν ενδεχόμενη νεοκεμαλική κυβέρνησης; Η Συρία, το Ιράκ, η Αρμενία, η Λιβύη έχουν πάρει την δόση τους από την ισλαμική Τουρκία. Σημασία πλέον για την Τουρκία θα έχει η Ελλάδα και η Ανατολική Μεσόγειος γιατί η Τουρκία είναι βιομηχανική χώρα και οι βιομηχανικές χώρες θέλουν τρία πράγματα : ενέργεια, αγορές και εμπορικούς δρόμους. Το Αιγαίο πλέον και η Ανατολική Μεσόγειος γίνονται πάρα πολύ σημαντικά στα πλαίσια του δρόμου που είδατε με τα ουκρανικά/ρωσικά σιτηρά από την Μαύρη Θάλασσα, τα Δαρδανέλια, το Αιγαίο την Ανατολική Μεσόγειο, Σουέζ. Και για πολλούς άλλους λόγους που έχουν να κάνουν με την μεταφορά εμπορευμάτων από την Ασία και τον Ινδοειρηνικό σε μία ποιο «ασφαλή» διαδρομή από αυτή που είναι μέσω του Ειρηνικού που ελέγχεται από τις ΗΠΑ. Όλη αυτή η περιοχή έχει πολύ μεγάλη σημασία και θέλει η Τουρκία να ελέγξει και τους εμπορικούς δρόμους και λιμάνια που θα φτάνουν τα ασιατικά προϊόντα από την ξηρά για προώθηση τους σε Ευρώπη, Βόρειο Αφρική. Άρα λοιπόν η Τουρκία (Ισλαμική ή Κεμαλική) θέλει έλεγχο των εμπορικών δρόμων στην περιοχή, αγορές και ενέργεια. Αγορές θα βρει από την καλλιέργεια του τουκμενισμού στην κεντρική Ασία και της αγοράς τους τουρκογενών χωρών, και επίσης θέλει την ισλαμική αγορά γιατί εκεί μπορεί να πουλήσει ποιο εύκολα από πχ την Γερμανία όπου θα βρεθεί σε ανταγωνισμό με τους Άραβες, ανταγωνισμό που φαίνεται ότι εξομαλύνεται αφού οι οικονομίες των Βασιλείων και της Τουρκίας είναι συμπληρωματικέ (η Τουρκία βιομηχανική τα Βασίλεια επενδυτικά κεφάλαια και φιλοδοξία για υψηλή τεχνολογία). Θέλει πολλά άραγε η Τουρκία; Η Ελλάδα θα βρεθεί σε πολύ δύσκολη θέση σε περίπτωση νίκης των κεμαλικών και θα πρέπει να προετοιμάζεται από τώρα στο πως θα κινηθεί. Και θα πρέπει να δούμε τι είναι αυτό που για εμάς είναι σημαντικό. Γιατί εδώ υπάρχουν πολλά θέματα: υπάρχουν πάρα πολλοί που συζητούν «πρέπει να υπάρξουν λύσεις να πάμε να τα βρούμε» από εδώ και από εκεί διάφορα. Υπάρχει ένα πολύ σοβαρό θέμα όμως που δυσχεράνει τεχνικά οποιαδήποτε συνεννόηση ή ακόμη περισσότερο την εξεύρεση λύσης: δεν είναι μόνον τα θέματα οριοθέτησης αλλά είναι το ζήτημα ότι οποιαδήποτε οριοθέτηση πρέπει να ξεκινήσει από μία σαφή εδαφικά βάση. Που είναι οι κυριαρχίες. Εδώ αμφισβητείται η ελληνική κυριαρχία σε μία σειρά ελληνικά νησιά. Όταν ξεκινήσεις να ορίζεις ζώνες ή όταν ζητήσεις την οριοθέτηση τους πρέπει να πεις από που θα ξεκινήσει ο υπολογισμός τους από ποια βάση θα εκκινεί αυτή η τεχνική διεργασία που θα καταλήξει σε οριοθέτηση. Εάν όμως εκεί υπάρχει αμφισβητούμενο θολό τοπίο είναι πάρα πολύ δύσκολο για οποιονδήποτε να καταλήξει σε ένα συνυποσχετικό ως βάση οποιασδήποτε συζήτησης ή κειμένου προς διαιτητικό/ δικαιοδοτικό/ διαμεσολαβητικό οργανισμό. Αυτό είναι εξαιρετικά δύσκολο και επικίνδυνο να αφήσεις γκρίζα ζώνη όσον αφορά το που θα ξεκινήσει την οριοθέτηση οποιοσδήποτε στον οποίο θα απευθυνθείς. Θα πρέπει λοιπόν να υπάρχουν ελεύθερες φωνές που να λένε την γνώμη τους ανεξάρτητα αι με παρρησία από το ποιος είναι κυβέρνηση. Γιατί έχουμε πρόβλημα σαν κοινωνία να κάνουμε διάλογο. Θα έλεγα ότι δεν έχουμε την δυνατότητα να κάνουμε διάλογο. Να θέτουμε τα ζητήματα και όπου είναι σημαντικά και πραγματικά να μπορούμε να τα αντιμετωπίζουμε καταρχήν ως τέτοια. Εδώ νομίζω ότι είναι ΠΟΛΥ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ τα ζητήματα και αυτό το τεχνικό κομμάτι νομίζω ότι θα είναι πολύ δυσχερές για οποιαδήποτε κυβέρνηση. Οσον αφορά τον Γκιουλέν και το ΦΑΤΟ η γνώμη μου είναι η εξής: δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι οι τούρκοι ισλαμιστές και ο Πρόεδρος Ερντογάν κατέκτησαν την εξουσία στην Τουρκία με την σύμφωνη γνώμη των ΗΠΑ. Όμως τα πράγματα στην ζωή και στην πολιτική δεν είναι στατικά αλλά ΔΥΝΑΜΙΚΑ. Είναι δυναμικές οι εξελίξεις στην διεθνή πολιτική και στην πολιτική εν γένει. Θεωρώ ορόσημο το πραξικόπημα του 2016. Ο Ερντογάν μετά την αποτυχία του πραξικοπήματος ο Ερντογάν κατάφερε να εξολοθρεύσει όλα τα ΦΙΛΟΔΥΤΙΚΑ ΔΙΚΤΥΑ δηλαδή τον τελευταίο βαθμό ασφάλειας του δυτικού παράγοντα που είναι τα λεγόμενα «εσωτερικά δίκτυα» κατάφερε να τα εξοντώσει οπότε από εκεί και πέρα εμφανίστηκε καθαρόαιμη η ισλαμική ατζέντα στα εθνικά θέματα. Από εκεί και πέρα είδαμε το MAVI VATAN, από εκεί και πέρα είδαμε το Τουρκολιβυκό Μνημόνιο, από εκεί και πέρα είδαμε όλα τα υπόλοιπα με την Κύπρο, την Αμμόχωστο, τις τρεις επεμβάσεις στην Συρία, την προβολή ισχύος στην Λιβύη, Ιράκ, Αρμενία και αλλού. Τότε εμφανίζεται καθαρή η μετακεμαλική ισλαμική στρατηγική.